• اخلاق و سبک زندگی اسلامی

تعلیم مفاهیم و رشد دینی کودکان

• 2022-06-15
• 3 دیدگاه
• محمد رضا حیدری

تعلیم مفاهیم و رشد دینی کودکان

تعلیم مفاهیم و رشد دینی کودکان را در تحقیق زیر مطالعه کنید:

مقدمه

برای آموزش مفاهیم دینی و پرورش اسلامی فرزندان بخصوص در خانواده طلاب، خانواده نقش بسیار مهمی را دارد
که چگونه بتواند این مفاهیم دینی را به صورت صحیح و اصولی به فرزندانش تعلیم دهد.
والدین به‌منزله ارکان اصلی خانواده، بیش از اعضای دیگر آن نقش دارند.
والدین در شکل‌دهی فطرت و سرشت پاک و بالفعل کردن صفات بالقوه فرزندان، اثر مهمی دارند.
آنان با پیروی از برنامه معیّن و با به ‌کارگیری راهکارهای مختلف تربیتی،
با فراهم کردن بستر مناسب و ایجاد جوّ معنویت در محیط خانه و خانواده،
در شکل‌گیری حس دینی و رشد گرایش‌های معنوی در فرزندان، نقش تربیتی خود را ایفا می‌کنند.

نهادینه کردن مفاهیم دینی

در بحث نهادینه کردن مفاهیم دینی باید به چهار عامل اساسی توجه کنیم:

۱-لقمه حلال

لقمه حلال یکی از تاثیرگذار ترین عوامل تربیت دینی فرزندان است، چون لقمه حلال ظرف پذیرش را آماده می کند،
حضرت اباعبدالله الحسین(ع) وقتی در برابر سپاه عمر سعد قرار گرفت و خود و خانواده شریفشان را معرفی کردند،
آن ها هلهله می کردند، حضرت فرمودند: «فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُکمْ مِنَ الْحَرَامِ وَ طُبِعَ عَلَی قُلُوبِکم»(۱)
اینها شکمهایشان از حرام پر شده است و دیگر حق را نمی پذیرند. پس لقمه حلال بسیار مهم و تاثیرگذار است.
الحمدلله این نکته در میان خانواده طلاب بسیار پررنگ بوده و از اهمیت ویژه ایی برخوردار است.

۲- رزق متبرک

دومین نکته این است که رزق و روزی نورانی باشد و در محقق شدن این امر مادران نقش پر رنکی را دارند.

مادری که با یاد خداوند  و وضو لقمه را آماده می کند؛
فضای خانه را آکنده می کند از نورانیت و زمینه و بستری را فراهم می آورد تا آموزه های دینی به صورت عمیق تری در وجود فرزندان قرار بگیرد،
این قضیه را می توان در سیره تربیتی علماء نیز مشاهده کرد، وقتی از مادر شیخ انصاری سؤال می شود چگونه فرزندت این گونه شد؟
پاسخ می دهد که شیر بدون وضو به او ندادم، یعنی ظرف تربیتی او را آماده کردم، اینکه می گوییم لقمه طیب و نورانی،
یعنی همین پدری که علاوه بر اینکه روزی حلال تهیه می کند، روزی را با وضو فراهم می کند و مادری که وقتی در منزل،
لقمه فرزندانش را آماده می کند، گوشش آلوده به شنیدن موسیقی و
گناهانی مانند غیبت نمی شود، او ظرف تربیت فرزندش را بهتر مهیا می کند.

۳-الگوی عملی مناسب

نکته مهم تربیتی دیگر اینست که فرزندان به شکل محسوسی از والدین و اطرافیان خود الگو برداری می کنند.
حرکات و رفتار اطرافیان و خانواده در شکل شخصیتی فرزتد بسیار تاثیرگذار است.
لذا الگوی عملی بسیار مهم است و مهم ترین نقش را پدر و مادر، خصوصاً مادر دارد،
چون بیش ترین زمان را مادر با فرزند سپری می کند آن هم مادری که در خانواده طلبه است و توجه به آموزه ها و رفتارها و امور معنوی دارد،
طبعاً فرزندش از او نقش می پذیرد لذا کارشناسان می گویند ۶۷% یادگیری انسان ها از طریق دیدن شکل می گیرد
و لذا در آموزه های دینی هم داریم «کُونُوا دُعاهَ النّاسِ إلَی الْخَیْرِ بِغَیْرِ ألْسِنَتِکُم، لِیَرَوا مِنْکُمُ الإجْتِهَادَ وَالصِّدْقَ وَالْوَرعَ».(۲)
مردم را با چیزی غیر زبان خود به حق دعوت کنید.

۴-تربیت شنیداری فرزندان

تربیت شنیداری هم عامل مهم دیگر در نهادینه کردن مفاهیم دینی است، کودکان بر اساس آنچه که می شنوند تربیت می شوند.
بچه ای که به دنیا می آید در گوش او اذان و اقامه می گویند، و این یعنی از همان اول به او بگویید آمده ای تا بندگی کنی،
چه خوب است در خانواده طلاب، مزاسم خواندن ادعیه و زیارت به صورت خانگی برپا شود،
با اجرای این مراسم خانوادگی و کوچک و شنیده شدن این اصوات،
کم کم کودک راغب می شود تا در این مراسمات در کنار پدر و مادر شرکت کند،
و این خود یک روش تربیتی ساده و موثر است.

توجه به رشد دینی کودکان

بعد از بیان عوامل نهادینه کردن مفاهیم دینی نوبت به توجه به رشد دینی کوکان می رسد،
برای رشد دینی کودکان باید یکسری از آموزش های دینی را در اولویت قرار بدهیم.
اولین آموزه دینی که باید در اولویت قرار بگیرد نماز خواندن است،
امام رضا (علیه‌السلام) درباره نماز خواندن کودکان می‌فرماید:
«پسران باید در سنین هفت‌سالگی به نماز وادار شوند.»(۳)

برای آموزش نماز و چگونگی استدلال می توان اینگونه به فرزندانمان بگوییم که
عزیزم همان‌طور که اگر کسی به ما لطفی کرد، باید از او تشکر کنیم،
از خدا هم به سبب نعمت‌هایش به‌وسیله نماز تشکر ‌کنیم،
برای تشکر از دیگران دنبال این هستیم که آنها چه چیزهایی را دوست دارند، همان کار را انجام می‌ دهیم.
در مورد تشکر از خدا هم باید ببینیم که او چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد.

خداوند در قرآن به این سؤال ما چنین فرموده است: «نماز را برای یاد من بخوانید» (طه،۱۴)
پس خدا نماز و قرآن خواندن ما را دوست دارد، چون باعث می‌شود ما از غفلت خارج شویم و خدا را یاد کنیم.

دومین آموزه ای که اولویت دارد و ما باید به فرزند خود یاد بدهیم خواندن قرآن است،
قرآن کتاب الهی و نور هدایت است. مرد و زن در برابر این نعمت بی‌نظیر الهی مسئول و مکلف‌اند
در خانواده های مذهبی به ویژه طلاب این مسؤلیت بیشتر هم می شود.
تکلیف آنان یاد گرفتن قرآن و عمل به آیات آن در تمام شئون حیات است.
بی‌تفاوتی نسبت به کتاب خدا، گناهی بس بزرگ و معصیتی بس عظیم است.

امام رضا(ع) می‌فرماید:

«برای خانه‌های خود، نصیب و بهره‌ای از قرآن قرار دهید؛ زیرا هرگاه قرآن در خانه خوانده شود،
در رزق و روزی و سایر امور بر اهل آن گشایش و آسایش قرار داده شود و خیروبرکت
و لذت زندگی در آن بسیار شود و ساکنین آن در معرض ازدیاد و افزایش نعمت باشند و چون در خانه قرآن خوانده نشود،
فشار و سختی و گرفتاری در امور دیگر بر اهل آن رو آورد و خیر و نیکی و برکت آن کاهش یابد
و ساکنین آن در کمبود نعمت و شادی و نشاط باشند.» (۴)

نتیجه:

با توجه به این روایات، مسئولیت سنگین خانواده ها به ویژه خانواده هلی طلاب بیشتر می شود.
سومین آموزه ایی که باید در اولویت قرارا بگیرد کمک به نیازمندان است،
کاری که امیرالمومنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما انجام دادن
و به کودکان خود در سنین کودکی انفاق و کمک به نیازمندان را یاد دادند.
نوع‌دوستی و کمک به دیگران از عالی‌ترین تعالیم دین است؛
چراکه بنی‌آدم اعضای یکدیگرند و سعادت هر فرد در گروی سعادت جامعه اوست.
طعم شیرین نوع‌دوستی را از همان کودکی باید به ذائقه کودک چشانید.

امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: «کودک را امر کن تا با دست خود صدقه بدهد اگرچه کم باشد،
هر چیزى که براى رضاى خداوند داده شود اگرچه کم هم باشد، در نزد خداوند بزرگ است.»(۵)

تعلیم مفاهیم و رشد دینی کودکان در این مقاله مطرح شد امیدواریم مفید بوده باشد.

۱- بحارالانوار، جلد ۴۵

۲- کافی، جلد ۲، صفحه ۷۸

۳- وسائل الشیعه، جلد ۲۱، صفحه ۴۶

۴- وسائل الشیعه، جلد ۴، صفحه ۸۵

۵- کافی، جلد ۴، صفحه ۴

مشاهده مطالب بیشتر در مورد تربیت فرزند

مشاهده مطالب بیشتر در سایت صبح قریب