بازگشت و ارتجاع مردم به دوران جاهلیت قبل از اسلام
نظامی که پیامبر به امر خداوند طراحی کرده بود، اگر اجرا می شد، بی گمان تمام نگرانی های پیامبر با طرح های پیش بینی شده رفع می شد; اما سرنوشت «جامعه دینی » به گونه ای رقم خورد که سیستم وصایت به حاشیه رانده شد.
بانگاهی به صدر اسلام، حرکت ارتجاعی و بازگشت به فرهنگ طاغوتی و جاهلی را در حکومت اموی با همه هشدارها، بعد از وفات پیامبر به وضوح می بینیم.
تبلیغات علمای درباری و مزوران و دین فروش چنان اثر کرده بود که گروهی جنگ با امام حسین (ع) در اطاعت از خلیفه اموی را عین اطاعت از خدا می دانستند و بدان افتخار می کردند.
